عوامل لذت طلبی |
... |
عوامل لذت طلبی، گناهان و فراموشی یاد خدا قابل ذکر است. پس از بیان عوامل و دلایل مذکور به اثرات و مفاسد دنیاپرستی اشاره نموده و ضمن بیان چند مفسده بزرگ که در کلمات امام خمینی بدان اشاره شده، سعی نموده ایم تا از آن طریق به بحث دوری از دنیا و ریشه کنی این گناه عظیم از خود یادآور شویم. از جمله اموری که سبب قطع علاقه به دنیا می شود، یاد خدا و توسل به ائمه اطهار(ع) و زهد حقیقی است که شرح آن آمده است.
1. محبت دنیا
دنیا نزد هر گروهی تعریفی خاص دارد: فلاسفه آن را نشئه ای از نشئات وجودی انسان، علمای اخلاق، آن را مزرعه آخرت و نزد عرفا هر آنچه غیر خداست.* دوستی دنیا و یا به اصطلاح دنیا پرستی صفتی است رایج در زبان سالکان و عارفان و منظورشان از آن بزرگترین و مهمترین عامل دوری از یاد خدا است. پس در نظر ایشان هر آنچه که انسان را از یاد خدا بازدارد، تعریف دنیاست؛ چه آن چیز از امور مادی باشد و چه از امور معنوی. و بالعکس آنچه سبب تقرب انسان به خدا و علت یاد او باشد، از آخرت است و اصطلاح آخرت در مقابل دنیاست. دنیا در تعریف امام خمینی هر آن چیزی است که انسان را از حق تعالی به خود مشغول کند.(شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص300) ایشان می فرمایند:
«اگر نفوس یکسره متوجه به دنیا و تعمیر آن باشند و منصرف از حق باشند گرچه اعتقاد به مبدا و معاد هم داشته باشند منکوس هستند و میزان در انتکاس قلوب غفلت از حق و توجه به دنیا و تعمیر آن است» (شرح حدیث چهل حدیث ص535)
خیالی که پیوسته متوجه به مادیات و تعمیر دنیاست، غافل از حق است؛ چون تقابل بین این دو، تقابل تناقض است. به این معنا که هر جا علاقه به دنیاست، خدا نیست و هر جا خدا هست علاقه به دنیا نیست. ورود یکی به معنای خروج دیگری است. قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِنَّمَا أَخَافُ عَلَیْکُمُ اثْنَتَیْنِ اتِّبَاعَ الْهَوَی وَ طُولَ الْأَمَلِ أَمَّا اتِّبَاعُ الْهَوَی فَإِنَّهُ یَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَ أَمَّا طُولُ الْأَمَلِ فَیُنْسِی الْآخِرَةَ (بحار الأنوار، ج67، ص 88) همانا از دو چیز بر شما می ترسم پیروی از هوای نفس و آرزوی دراز. اما پیروی از هوای نفس انسان را از یاد حق باز می دارد و آرزوها سبب فراموشی آخرت می شود.
خصوصیت محبت به چیزی، این است که انسان را نسبت به باقی امور بی التفات می کند. فَإِنَّ حُبَّ الدُّنْیَا یُعْمِی وَ یُصِمُّ وَ یُبْکِمُ وَ یُذِل (همان ج70، ص 75) به همین دلیل قلبی که از محبت دنیا مالامال شده است نسبت به امور دین و آخرت، گنگ و کور و کر خواهد شد. خَتَمَ الله عَلی قُلُوبِهِمْ وَ عَلی سَمْعِهِمْ وَ عَلی أَبْصارِهِمْ غِشاوَةٌ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیم (بقره 7) عارف کامل میرزا جواد ملکی تبریزی فرموده است: «مادامی که ایمان با دل کندن از محبت دنیا تقویت نشود، و مؤمن آن دسته از مسائل دنیائی را که دل را از آخرت و نماز به خود مشغول می دارد، و هر فکر و ذکری را که بر خلاف توجه به نماز است از خود دور نکند، در بقاء همت کافی نیست، زیرا کسی که چیزی را دوست بدارد بسیار یاد آن می کند و ذکر و یاد محبوب خواه ناخواه قلب را متوجه آن می سازد، و از یاد غیر آن باز می دارد و برای همین هم هست که می بینی ما هر چه هم که کوشش کنیم نمی توانیم نمازی را بدون یاد غیر خدا بخوانیم، و اما دلهای سالم از محبت دنیا جمیع حالات شان نماز و یاد خدا است، بلکه روشنی چشم آنها در نماز است، و اصلا این لذایذ دنیائی، برای آنها لذت نیست.» (اسرار الصلاه، ص 189 و 190)
فرم در حال بارگذاری ...