یاد ِ آن روزی که ما هم “آب بابا” داشتیم

        دفتر ِ خط خورده ی ِ مشق ِ الفبا داشتیم

         کفشهایی وصله دار و کوچک و شاید گِلی

         یک دل اما بی نهایت مثل ِ دریا داشتیم

          صبح میشد عطر ِ نان ِ تازه و چای و پنیر

         سفره ای هرچند ساده.. دلخوشی ها داشتیم

         زندگی یک ده ریالی بود در دست ِ پدر

          پول ِ توجیبی که نه، انگار دنیا داشتیم

          بوسه ی پُر مهر مادر وقت ِ رفتن هایمان

          راه ِ خانه تا دبستان شور و غوغا داشتیم

          نم نم ِ باران که میشد مثل ِ گنجشکان ِ خیس

          از پی ِ هم می دویدیم و تماشا داشتیم

          برگ بود و خش خش و بابای ِ پیر ِ مدرسه

          باز هم پاییز ِ رنگارنگ و زیبا داشتیم

          زنگ بود و صبحگاه و صف گرفتن هایمان

          ناظم و یک خط کش و دلواپسی ها داشتیم

          باز هم بوی ِ گچ و تخته سیاه و نیمکت

           تا معلم تو میامد شوق ِ برپا داشتیم

           شور حاضر، شوق حاضر، عشق حاضر، غم؟ نبود

           باز حاضر غایبی دستی به بالا داشتیم

           درمیاوردیم دفترهایمان از توی ِ کیف

           مشق ِ شب هایی پُر از تصمیم ِ کبرا داشتیم

           ریزش ِ کوه و قطار و ریز علی ِ مهربان

           آتش ِ پیراهنش در سوز ِ سرما داشتیم

           مُهرهای آفرین صد آفرین یادش بخیر

           دفتری از بیست های ِ زنگ ِ املا داشتیم..

◀گريه كنندگان در تاريخ  

پنج كس بسيار گريسته اند: آدم، يعقوب ، يوسف ، فاطمه زهرا و على بن حسين عليه السلام .

آدم براى بهشت به اندازه اى گريست كه رد اشك بر گونه اش ‍ افتاد.

يعقوب به اندازه اى بر يوسف خود گريست كه نور ديده اش را از دست داد. به او گفتند:

يعقوب ! تو هميشه به ياد يوسف هستى در اين راه از گريه ، هلاك مى شوى .

 يوسف از دورى پدرش يعقوب آن قدر گريه كرد كه زندانيان ناراحت شدند و به او گفتند:

يا شب گريه كن روز آرام باش ! يا روز گريه كن شب آرام باش ! با زندانيان به توافق رسيد، در يكى از آنها گريه كند.

فاطمه زهرا آن قدر گريست ، اهل مدينه به تنگ آمدند و عرض كردند:

ما را از گريه ات به تنگ آوردى ، آن بانوى دو جهان روزها را از شهر مدينه بيرون مى رفت و در كنار قبرستان شهداء (احد) تا مى توانست مى گريست و سپس به خانه برمى گشت .

و على بن حسين (امام چهارم ) بيست تا چهل سال بر پدرش حسين گريه كرد. هر گاه خوراكى را جلويش مى گذاشتند گريه مى كرد.

غلامش عرض كرد:

سرور من ! مى ترسم شما خودت را از گريه هلاك كنى .

حضرت فرمود: من از غم غصه خود به خدا شكوه مى كنم ، من چيزى را مى دانم كه شما نمى دانيد من هرگاه قتلگاه فرزندان فاطمه را به ياد مى آورم گريه گلويم را مى فشارد.

منابع:

بحارالانوار،جلد۱۲،صفحه۲۶۴

بحارالانوار،جلد۴۳،صفحه۱۵۵

بحارالانوار،جلد۸۲،صفحه۸۶

ﺯﻧﺪﮔﯽ ﮐﻠﺒﻪ ﯼ ﺩﻧﺠﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻮﺩ

ﺩﻭ ﺳﻪ ﺗﺎ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺧﯿﺎﺑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ…. ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﺧﻨﺪﻩ ﻋﺠﯿﻦ ﺍﺳﺖ ﻭ ﮔﻬﯽ ﺑﺎ ﮔﺮﯾﻪ.

ﮔﺎﻩ ﺧﺸﮏ ﺍﺳﺖ ﻭ ﮔﻬﯽ ﺷﺮ ﺷﺮ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺩﺍﺭﺩ

ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮﺩ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮﮒ

ﺑﻪ ﺷﻔﺎﺑﺨﺸﯽ ﯾﮏ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺍﯾﻤﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ

ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﺭﺍﻧﯽ ﭼﺸﻤﺎﻥ ﺗﻮ ﺍﺳﺖ

ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻥ ﻗﻮﺱ ﻭ ﻗﺰﺡ ﻫﺎﯼ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺩﺍﺭد

ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺍﻥ ﮔﻞ ﺳﺮﺧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮ ﻣﯽ ﺑﻮﯾﯽ

ﯾﮏ ﺳﺮﺍﻏﺎﺯ ﻗﺸﻨﮕﯽ ﺍﺳﺖ

 ﮐﻪ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺩﺍﺭد.………. زندگی کن

ﺟﺎﻥِ ﻣﻦ، ﺳﺨﺖ ﻧﮕﯿﺮ

ﺭﻭﻧﻖِ ﻋﻤﺮِ ﺟﻬﺎﻥ ، ﭼﻨﺪ ﺻﺒﺎﺣﯽ ﮔﺬﺭﺍﺳﺖ .

ﻗﺼﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﺎ ….

ﺑﺮﮔﯽ ﺍﺯ ﺩﻓﺘﺮ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪ ﺍﯼ ﺭﺍﺯ ﺑﻘﺎﺳﺖ .

ﺩﻝ ﺍﮔﺮ ﻣﯽ ﺷﮑﻨﺪ ….

ﮔﻞ ﺍﮔﺮ ﻣﯽ ﻣﯿﺮﺩ ….

ﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﺎﻍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﻧﮓ ﺧﺰﺍﻥ ﻣﯿﮕﯿﺮﺩ ….

ﻫﻤﻪ ﻫﺸﺪﺍﺭ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﺖ؛

ﺟﺎﻥ ﻣﻦ ﺳﺨﺖ ﻧﮕﯿﺮ

ﺯﻧﺪﮔﯽ ﮐﻮﭺ ﻫﻤﯿﻦ ﭼﻠﭽﻠﻪ ﻫﺎﺳﺖ ….

ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺯﯾﺒﺎﯾﯽ …

ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ

روایت یک معجزه در حرم امام رضا (ع) 

یکی از خادمان اقا علی بن موسی الرضا تعریف میکرد:

داشتم تو صحن انقلاب قدم می زدم، دیدم کنار پنجره فولاد خیلی شلوغه … سریع خودم رو رسوندم به پنجره فولاد و دیدم امام رضا به اذن خدا یک دختر چهارساله که کور مادرزاد بود رو شفا داده.

با کمک پدرش و چند تا از خادمین دیگه دختر رو از لابلای جمعیت بیرون کشیدیم…

داشتیم می رفتیم سمت اتاق شفایافتگان، که دیدم پدرِ دختر رو سمت پنجره فولاد کرد و با لهجه زیبای خودش با امام رضا صحبت می کرد….

اول فکرکردم داره تشکر می کنه

خوب گوش کردم دیدم داره به امام رضا میگه آقاجان دستت درد نکنه، ولی آقا اینا دو تا خواهر دوقلو هستند، حالا من این یکی رو می برم، جواب اون یکی رو چی بدم. و اشکاش همینطور داره می ریزه. اشک شوق شفای این دخترش و بغض برای اون یکی دخترش قاطی شده بود.

تو همین حال واحوال بود که رسیدیم اتاق شفایافتگان و ماجرا را ثبت کردیم و همراه این پدر و دختر راهی محل اقامت شون شدیم.

وقتی رسیدیم در هتل دیدیم اونجا هم شلوغه…

پرسیدیم چی شده؟

گفتند: امام رضا یه دختر چهارساله که کور مادرزاد بود رو شفا داده…

قربون کرمت آقاجان یاعلی بن موسی الرضا

غنچه خندید ولی باغ به این خنده گریست

غنچه انروز ندانست این گریه ز چیست!

باغ پر گل شد وهر غنچه به گل شد تبدیل

گریه ی باغ فزون تر شدو چون ابر گریست

باغبان امد و یک یک همه گل ها را چید

باغ عریان شد و دیدند که از گل خالیست

باغ پرسید چه سودی بری از چیدن گل؟

گفت پژمردگی اش را نتوانم نگریست

همه محکوم به مرگند،چه انسان چه گیاه

این چنین است همه کار جهان تا باقیست

گریه ی باغ از این بود که او میدانست

غنچه گر گل بشود،هستی از او گردد نیست

رسم تقدیر چنین است و چنین خواهد بود

میرود عمر ولی خنده به لب باید زیست

ﻟﺤﻈﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﺴﺘﯿﻢ …

ﭼﻪ ﺗﻨﻬﺎ،ﭼﻪ ﺩﺭ ﺟﻤﻊ …

ﺍﻣﺎ با ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ …

ﺍﻧﮕﺎﺭ ﺭﻭﺣﻤﺎﻥ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ ، ﻫﻤﺎﻥ ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ …

ﺑﯽ ﺻﺪﺍ،ﺑﯽ ﻫﯿﺎﻫو

ﻫﻤﺎﻥ ﻟﺤﻈﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ …

ﺭﺍﻧﻨﺪﻩ ﺁﮊﺍﻧﺲ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ : ﺭﺳﯿﺪﯾﻦ!

ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ : ﺑﺎﻗﯽ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﻧﻤﯽ ﺧﻮﺍﻫﯽ ؟

ﺭﺍﻧﻨﺪﻩ ﺗﺎﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ : ﺻﺪﺍﯼ ﺑﻮﻕ ﺭﺍ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﻮﯼ ؟!

ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﺻﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ : ﺣﻮﺍﺳﺖ ﮐﺠﺎﺳﺖ ؟!

ﺳﺎﻋﺖ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ …

ﺷﻨﯿﺪﯾﻢ ﻭ ﻧﻔﻬﻤﯿﺪﯾﻢ …

ﺧﻮﺍﻧﺪﯾﻢ ﻭ ﻧﻔﻬﻤﯿﺪﯾﻢ …

ﺩﯾﺪﯾﻢ ﻭ ﻧﻔﻬﻤﯿﺪﯾﻢ …

ﻭ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻥ ﺧﻮﺩﺵ ﺧﺎﻣﻮﺵ ﺷﺪ

ﺁﻫﻨﮓ ﺑﺎﺭ ﺩﻫﻢ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﺷﺪ

ﻫﻮﺍ ﺭﻭﺷﻦ ﺷﺪ

ﺗﺎﺭﯾﮏ ﺷﺪ

ﭼﺎﯼ ﺳﺮﺩ ﺷﺪ

ﻏﺬﺍ ﯾﺦ ﮐﺮﺩ

ﺩﺭ ﯾﺨﭽﺎﻝ ﺑﺎﺯ ﻣﺎﻧﺪ …

ﻭ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﻗﻔﻞ ﻧﮑﺮﺩيم

ﻭ ﻧﻔﻬﻤﯿﺪﯾﻢ ﮐﯽ ﺭﺳﯿﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ

ﻭ ﮐﯽ ﮔﺮﯾﻪ ﻫﺎﯾﻤﺎﻥ ﺑﻨﺪ ﺁﻣﺪ

ﻭ ﮐﯽ ﻋﻮﺽ ﺷﺪيم

ﮐﯽ ﺩﯾﮕﺮ ﻧﺘﺮﺳﯿﺪﯾﻢ …

ﺍﺯ ﺗﻪ ﺩﻝ ﻧﺨﻨﺪﯾﺪﯾﻢ …

ﻭ ﺩﻝ ﻧﺒﺴﺘﯿﻢ …

ﻭ ﭼﻄﻮﺭ ﯾﮑﺒﺎﺭﻩ ﺍﻧﻘﺪﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﺷﺪﯾﻢ …

ﻭ ﻣﻮﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻥ ﺳﻔﯿﺪ ﺷﺪ …

ﻭ ﺍﺯ ﺁﺭﺯﻭﻫﺎﯾﻤﺎﻥ ﮐﯽ گذﺷﺘﯿﻢ؟

” ﯾﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﺳﮑﻮﺕ ﺑﺮﺍﯼ ﻟﺤﻈﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ با ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ …

“پابلو نرودا “

اما حق كسيكه ترا تعليم مي دهد بر تو آنست كه در تعظيم و تكريم و احترام او كوتاهي نكرده؛ محضر و مجلس اورا بزرگ شماري و به نحو احسن به گفتـار او در حال درس گوش فرا دهي و با پيشاني باز ازگفتارش و درسش استقبال كني . براي آنكه بتواند در آموزش تو موفق باشد تو خود نيز استاد را در ايـن امر كمك كـن بـه اين بيان كه در حال درس و شنيدن سخنان استاد ؛ ذهنت را كاملا آماده كن  و دقت داشته باش و قلب و دلت را براي پذيرش آنچه ميشنوي پاك بگردان و خاطراتت را در آن حال فراموش كرده به لذايذ و امور شهواني فكر نكن .

و بدان كه تو از طرف معلم و استاد رسالت داري تا آنچه را كه از او مي آموزي به غير خودت منتقل نمائي و بايد همانطور كه شنيده اي به ديگران انتقال دهي و چيزي از آن كم يا به آن اضافه نكني و قوتي نيست مگر به خداوند متعال .

متن عربی:

فأما حـق سائسك بالعلـم فالتعظيـم لـه و التوقيـر لمجلسه و حسن الاستمـاع اليـه  و الإقبـال عليه و المعـونـة له على نفسـك فيما لا غنى بك عنه من العلـم بأن تفـرغ له عقلك و تحضره فهمك و تذكى له ( قلبك )  و تجلى له بصرك  بترك اللذات و نقص الشهوات و أن تعلم انك فيما ألقى (إليك) رسوله إلى من لقيك من اهل الجهل فلزمك حسن التأدية عنه إليهم و لا تخنه فى تأدية رسالته و القيام بها عنـه إذا تقلدتها ولا حول و لاقوّة الا بالله .

اما حق روزه پس بدان كه آن حجابيست كه خداوند متعال بين زبان و گـوش و چشم و عورت و شكم تو و آتش جهنم آويختـه است ؛ تا ترا از آتش و عذاب  حفــظ نمايد ؛ چناچه از حضرت رســول صلي الله عليه واله وسلم وارد شده است كه ” روزه سپري در برابر آتش جهنم است ” پس اگر اعضا وجوارحت را با اين حجاب پوشانيدي اميد وار باش كه از آتش و عذاب نيز در امان خواهي بود . اما اگـر اعضايت را مطلق العنان و آزاد گزاشتي و از اين حجاب استفاده نكردي يا آنرا كاملا رعايت نكردي و از حدي كه خدا براي اعضايت تعيين نموده بود تجاوز كردي؛ با نگاهاي شهوت انگيـز و بدون ترس از خداونـد و عذاب او ؛ پس دراين صورت؛ از پاره شدن حجاب و خروج از آن در امان مباش و هيچ قوتي نيست مگر به قوت خداوند

متن عربی:

و أما حـق الصوم فأن تعلم أنــه حجاب ضربه الله على لسانك و سمعك و بصرك  و فرجك و بطنـك ليستـرك بــه من النار ؛ و هكذا جاء فى الحـديث ” الصوم جنــة من النـار ” فإن سكنت اطرافـك فى حجبتها رجـوت أن تكون محجوبـا و إن أنت تركتها تضطرب فى حجابها و ترفع جنبات الحجاب فتطلع الى ما ليس لها بالنظرة الـداعية للشهوة و القوة الخارجة عن حد التقية لله لم تأمن أن تخرق الحجاب و تخرج منــه و لا قوة الا بالله .

اما حـق نمـاز پس بـدان كه آن حضور در محضرخـداونـد متعال است و تـو در برابر خداوند متعال ايستاده اي ؛  پس وقتي متوجه اين نكته شدي سزاوار براي تو آنست كه حاضرشوي در اين محضر مانند عبد ذليلي كه رغبت به تقرب ونزديك شدن به مولايش را دارد و درحاليكه از او (به سبب گناهانت ) هراس داري بــه لطف و كرم او اميدوارباش و بامسكنت و بيچارگي به تضرع و زاري بپرداز و  حضور در محضـر او را بزرگ بدان ؛ با آرامش جسم و جان و توجه كامل بـه معبـود انس و جان تواضع و اظهار بيچارگي كرده آزاديت را از عذاب و آتش تمنا كن زيرا كه گناهان و خطاها  تو را در بند كشيده اند و بسوي هلاكت و نيستي برده اند ؛ و قـوتي نيست مگر بـه قوت خداوند متعال

متن عربی:

فأما حق الصلاة  فأن تعلم أنها وفادة إلى الله و أنك قائم بها بين يدى الله فإذا علمت ذلك كنت خليقا أن تقوم فيها مقام الذليـل ؛ الراغـب ؛ الراهـب ؛ الخائـف ؛ الراجى ؛ المسكين ؛ المتضرع ؛ المعظـم مـن قام بين يديــــه بالسكون والإطراق ؛ و خشــوع الاطراف و لين الجناح ؛ و حسن المناجاة له فى نفسه و الطلب إليه فى فكاك رقبتك التى احاطت به خطيئتك و استهلكتها ذنوبك ؛ و لا قوة الا بالله .

شباهت های امام زمان (عجل الله فرجه)با پیامبران(علیهم السلام) بر اساس کتاب مکیال المکارم چیست؟

 پاسخ اجمالی

تعدادی ازشباهت های امام زمان (عجل اللع فرجه) به پیامبران(علیهم السلام)که در کتاب مکیال المکارم و برخی از دیگر کتاب ها آمده از این قرار است:

1. روایت شده که پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: مهدی از فرزندان من است اسم او اسم من، کنیه اش کنیه من، و از نظر خلق (آفرینش) و خلق (اخلاق) شبیه ترین مردم به من است.

2. شباهت حضرت (عجل الله فرجه) با حضرت ابراهیم (علیه السلام).

از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که رشد ابراهیم (علیه السلام) مانند معمول بچه ها نبوده است او در یک روز به قدری رشد می کرد که دیگران در یک هفته رشد می کردند. قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نیز چنین خواهد است.

3.موسی (علیه السلام) از قومش دو غیبت داشت که یکی از دیگری طولانی تر بود، قائم (عجل الله فرجه) نیز دو غیبت داشته که یکی از دیگری طولانی تر است.

4. شباهت آن حضرت به عیسی (علیه السلام) اختلاف مردم در مورد او است که عده ای می گویند هنوز به دنیا نیامده، گروهی می گویند فوت کرده و عدّه دیگری می گویند کشته شده و به دار آویخته شده است، همین طور در مورد امام زمان (عجل الله فرجه).

5. در قائم (عجل الله فرجه) سنتی از نوح (علیه السلام) می باشد که آن طول عمر است.

6. همان گونه که خداوند آدم را خلیفه خود در زمین قرار داد حضرت حجت (عجل الله فرجه) را نیز وارث زمین و خلیفه خود در زمین قرار خواهد داد.

8. حضرت زکریا در مصیبت حضرت ابی عبدالله الحسین (علیه السلام) سه روز گریه کرد، قائم (عجل الله فرجه) نیز تمام عمر و در همه زمانش بر آن حضرت می گرید.

9. یوسف (علیه السلام) زیباترین اهل زمانش بود و مهدی (عجل الله فرجه) طاووس اهل بهشت است.

10.خداوند تبارک و تعالی عمر حضرت خضر (علیه السلام) را طولانی نمود و در مورد حضرت قائم (عجل الله فرجه)نیز این گونه عمل کرده و عمرش را طولانی قرار داده است.

ﺻﺪﺍﯼِ ﭘﺸﺖِ ﺩﺭِ ﺧﺎﻧﻪ ﺍﺕ ﺻﺪﺍﯼِ ﻣﻦ ﺍست

ﺑﯿﺎ ﺑﮕﻮ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺍﯾﻦ ﮔﺪﺍ؛ ﮔﺪﺍﯼِ ﻣﻦ ﺍست

ﻫﻤﯿﻦ ﻧﺸﺴﺘﻦِ ﭘﺸﺖِ ﺩﺭ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺍﺳﺖ

ﻫﻤﯿﺸﻪ ﭘﺸﺖِ ﺩﺭِ ﺧﺎﻧﻪٔ ﺗﻮ ﺟﺎﯼِ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ

ﺗﻤﺎﻡ ﺍﯾﻞ ﻭ ﺗﺒﺎﺭﻡ ﻫﻤﻪ ﻏﻼﻡِ ﺗﻮأند

ﮐﻪ ﻧﻮﮐﺮﯼِ ﺗﺒﺎﺭﺕ ﻓﻘﻂ ﺩﻋﺎﯼِ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ

ﻣﯿﺎﻥ ﺧﺎﻧﻪٔ ﻣﺎ ﮔﺮﯾﻪ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻣﺮﺳﻮﻡ ﺍﺳﺖ

ﮐﻪ ﮔﺮﯾﻪ ﮐﺮﺩﻥِ ﺑﺮ ﺗﻮ ﮔﺮﻩ ﮔﺸﺎﯼِ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ

ﭼﻘﺪﺭ ﺩﺭ ﺑﺰﻧﻢ…ﺑﺎﺯ ﻣﯿﺮﻭﻡ ﻣﺸﻬﺪ…

ﻓﻘﻂ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺿﺎ فکرِ ﮐﺮﺑﻼﯼِ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ

اللهم الرزقنا حرم…

ﻭﻗﺘﻰ ﺁﻧﮑﺲ ﮐﻪ ﺩﻭﺳﺘﺶ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﻣﻴﮕﻮﻳﻴﻢ ﺍﻣﺘﺤﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ

ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﻰ ﮐﻪ ﺩﻭﺳﺘﺶ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﻣﻴﮕﻮﻳﻴﻢ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺍﻟﻬﻰ !

ﻭﻗﺘﻰ ﺁﻧﮑﺲ ﮐﻪ ﺩﻭﺳﺘﺶ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺩﭼﺎﺭ ﻣﺼﻴﺒﺘﻰ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﻣﻴﮕﻮﻳﻴﻢ ﺍﺯ ﺑﺲ ﮐﻪ ﺧﻮﺏ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﮐﻪ ﺩﻭﺳﺘﺶ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻰ ﺩﭼﺎﺭ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﻣﻴﮕﻮﻳﻴﻢ ﺍﺯ ﺑﺲ ﮐﻪ ﻇﺎﻟﻢ ﺑﻮﺩ !

ﻣﺮﺍﻗﺐ ﺑﺎﺵ !

ﻗﻀﺎ ﻭ ﻗﺪﺭ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ ﺁﻥ ﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﭘﺴﻨﺪ ﺗﻮﺳﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﮑﻦ ..

ﺧﺪﺍ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺳﺘﺎﺭﺍﻟﻌﯿﻮﺏ ﺍﺳﺖ .

ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﺣﺎﻣﻞ ﻋﻴﻮﺏ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻟﺒﺎﺳﻰ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺧﺪﺍ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﺳِﺘْﺮ و ﭘﻮﺷﺶ ﺍﺳﺖ ﻧﺒﻮﺩ ﮔﺮﺩﻧﻬﺎﻯ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺷﺪﺕ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺧﻢ ﻣﻴﺸﺪ .

ﭘﺲ ﻋﻴﺐ ﺟﻮﻳﻰ ﻧﮑﻨﻴﻢ

ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﮐﻪ ﻋﻴﻮﺏ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﭼﻮﻥ ﺧﻮﻥ ﺩﺭﺭﮔﻬﺎ ﺩﺭ ﻭﺟﻮﺩﻣﺎﻥ ﺟﺎﺭﻳﺴت…

همه چیز بستگی به حال و هوای دلت داره……

حال دلت که خوب باشد

آدمها همه شان دوست داشتنی اند ..

حتی چراغ قرمز هم برایت مکثی دوست داشتنی می شود که لحظه ای پا از روی پدال برداری و بتوانی فکر کنی به امروزت، 

که با دیروزت چقدر فرق داشتی؟!

حال دلت که خوب باشد … 

می شوی همبازی بچه ها؛ 

برای عزیزانت همیشه وقت داری و یک دنیا مهربانی در چهره ات نهفته است؛

و چقدر لذت دارد که آدم حال دلش خوب باشد …

در کتاب تحفة المظفريه في تذکرة اولاد الائمة در شرح اولاد حضرت امام همام موسي الکاظم عليه‌السلام ذکر شده که در ثواب زيارت حضرت فاطمه معصومه عليهاالسلام مدفونه در قم، چهار حديث از سه امام وارد شده است.

1. از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام که مي‌فرمايد: به درستي که از براي خداوند تعالي حرمي است که او مکه است، و از براي حضرت رسول صلي الله عليه وآله حرمي است که او مدينه است، و از براي حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام حرمي است که او کوفه است، و از براي ما اهل بيت حرمي است که او قم است. زود است دفن شود در او زني از فرزندان من که اسم او فاطمه است: »من زارَها وَجَبت له الجنّة»(بحارالانوار، ج 48، ص 316 - 317)‌؛ کسي که زيارت کند او را، بهشت بر او واجب است، و در خبر ديگري آمده است: «اِنَّ زيارتها تعادل الجنّة.» (مفاتيح الجنان، ص 1023)

2. از حضرت علي بن موسي الرضا عليهماالسلام در جواب سعد بن سعد که سؤال مي‌کند از فاطمه دختر موسي بن جعفر عليهماالسلام، مي‌فرمايد: » من زارها فله الجنة» (بحارالانوار، ج 48، ص 316)؛ کسي که زيارت کند او را به بهشت مي‌رود.

3. نيز از آن حضرت است که مي‌فرمايد به سعد، از ما نزد شما قبري است؟ عرض مي‌کند: بلي، پدر و مادرم به فداي تو باد! فاطمه دختر موسي بن جعفر است؟ مي‌فرمايد: » من زارها عارفاً بحقها فله الجنة» (بحارالانوار، ج 48، ص 317)؛ کسي که با معرفت و شناخت ايشان را زيارت کند، پاداشش بهشت است.

4. حضرت امام محمد تقي عليه السلام مي‌فرمايد: «من زار عمّتي بقم فله الجنّة .کسي که زيارت کند عمه مرا در قم، بهشت براي او است.

ثواب زيارت کريمه اهل بيت در کلام معصومين
در کتاب تحفة المظفريه في تذکرة اولاد الائمة در شرح اولاد حضرت امام همام موسي الکاظم عليه‌السلام ذکر شده که در ثواب زيارت حضرت فاطمه معصومه عليهاالسلام مدفونه در قم، چهار حديث از سه امام وارد شده است.
1. از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام که مي‌فرمايد: به درستي که از براي خداوند تعالي حرمي است که او مکه است، و از براي حضرت رسول صلي الله عليه وآله حرمي است که او مدينه است، و از براي حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام حرمي است که او کوفه است، و از براي ما اهل بيت حرمي است که او قم است. زود است دفن شود در او زني از فرزندان من که اسم او فاطمه است: »من زارَها وَجَبت له الجنّة»(بحارالانوار، ج 48، ص 316 - 317)‌؛ کسي که زيارت کند او را، بهشت بر او واجب است، و در خبر ديگري آمده است: «اِنَّ زيارتها تعادل الجنّة.» (مفاتيح الجنان، ص 1023)
2. از حضرت علي بن موسي الرضا عليهماالسلام در جواب سعد بن سعد که سؤال مي‌کند از فاطمه دختر موسي بن جعفر عليهماالسلام، مي‌فرمايد: » من زارها فله الجنة» (بحارالانوار، ج 48، ص 316)؛ کسي که زيارت کند او را به بهشت مي‌رود.
3. نيز از آن حضرت است که مي‌فرمايد به سعد، از ما نزد شما قبري است؟ عرض مي‌کند: بلي، پدر و مادرم به فداي تو باد! فاطمه دختر موسي بن جعفر است؟ مي‌فرمايد: » من زارها عارفاً بحقها فله الجنة» (بحارالانوار، ج 48، ص 317)؛ کسي که با معرفت و شناخت ايشان را زيارت کند، پاداشش بهشت است.
4. حضرت امام محمد تقي عليه السلام مي‌فرمايد: «من زار عمّتي بقم فله الجنّة .کسي که زيارت کند عمه مرا در قم، بهشت براي او است.

کرامات فاطمه معصومه (س)

آية الله حاج شيخ عبدالله مجد فقيهي: در اوايل ورود ما به قم، صبيّه اين جانب مريض شد و معالجات فراوان نتيجه نداد، تا سرانجام در بستر مرگ افتاد و اميد ما از همه جا قطع شد. مقدمات دفن فراهم شد و من براي اجازه دفن به سراغ پزشک قانوني رفتم..

در مسير خود به مطب دکتر قانوني، وارد حرم مطهر حضرت معصومه عليها السلام شدم و عرض کردم: «اي بي بي دو عالم ما به شما پناهنده ايم، شما راضي نشويد که در آغاز تشکيل زندگي و در اوايل ورود ما به اين شهر مقدس، ما پريشان خاطر و دل افسرده شويم.»

برگ اجازه دفن را از پزشک قانوني گرفتم و به خانه برگشتم، با کمال تعجّب ديدم که آثار حيات در چهره اش آشکار گشته است.

پستانک را به دهانش نزديک کرديم شروع به مکيدن کرد. طولي نکشيد که همه آثار مرگ و مرض از چهره اش بر طرف شد و بهبودي کامل يافت و از کرامات بي بي، الآن نيز زندگي خوش و مرفّهي دارد و خود صاحب دو فرزند است. 

بي نياز شدن از عمل جراحي

آيت الله سيد محمد باقر موحد ابطحي نقل فرمودند که همشيره حجه الاسلام و المسلمين آقاي سيد احمد روضاتي ( همسر آقا حسام الدين ) مريض بودند و احتياج به عمل جراحي داشتند ، روز چهارشنبه اي قرار بود در تهران تحت عمل جراحي قرار بگيرند . دکتر گفته بود : چون روز جمعه من در تهران نيستم ، صلاح مي دانم که شما روز شنبه و يا يکشنبه بياييد که من همان روز شما را عمل مي کنم.

اينها به قم آمدند و در منزل ما بودند ، شب جمعه اين خانم به حرم مشرف مي شوند و التماس فراوان مي کنند که اي بي بي دو عالم شما مي دانيد براي زن بسيار سخت است که خود را در اختيار جراح نامحرم قرار بدهد ، شما راضي نشويد من اين مشقت روحي را تحمل کنم.

روز موعود به تهران رفتند دکتر بعد از معاينه مجدد گفت : شما اصلا احتياج به عمل نداريد . و همان روز با خوشحالي برگشتند . با اين که دکترهاي اصفهان و تهران ، از جمله خود همين دکتر ، متّفق القول بودند که بايد تحت عمل جراحي قرار بگيرد. 

حل مشکل مالي

آية الله سيد محمدعلي روحاني: در محضر پدر بزرگوارم، به ديدن يکي از مراجع رفته بوديم، نقل فرمودند: «در ايّامي که از نجف اشرف به قم آمدم دستم به کلّي خالي بود و 15 ريال مي بايست به «سورچي» بدهم و چيزي نداشتم. به حرم مطهّر مشرّف شدم و تحت الحنک عمامه ام را به ضريح بستم و به حضرت معصومه عليها السلام متوسّل شدم، همان روز مرحوم آيةالله حايري 50 ريال به من مرحمت کردند و رفع مشکل شد. 

شفا از بيماري لاعلاج

آية الله حاج شيخ فرج الله هرسيني: ايشان به سال 1371 هجري براي معالجه به تهران آمده، آنگاه براي استشفاء به قم و حرم مطهّر حضرت معصومه عليهاالسلام شرفياب شده است. هنگامي که مورد عنايت کريمه اهل بيت عليها السلام قرار گرفت، حوزه را براي اقامت خود انتخاب کرد و به درس و بحث پرداخت.

او در مجمع فضلا و طلاب مي فرمود: «از روزي که به قم آمده ام و به حرم اهل بيت عليهم السلام پناه آورده ام، روز به روز حالم بهتر شده، از آن کسالتي که اطّبا از معالجه آن عاجز بودند، هيچ اثري در من باقي نمانده است. (پرتوي از روي دوست)

شخصيت حضرت فـاطمه معصومه (س)

حضرت معصومه(س) درطول 18 يا 28 سال عمر مبارک خود در عرصه‌هاي علمي چون؛ حديث، تفسير، کلام و فقه سرآمد عمر خود و پاسخگوي شيعيان بودند و هنگامي که شيعيان پاسخ هاي حضرت معصومه (س) را به حضرت امام موسي کاظم(ع) ارائه کردند، ايشان همان جمله حضرت رسول اکرم(ص) در شان حضرت فاطمه زهرا(س) را گفتند يعني؛ “فداها ابوها” پدرش به فدايش.

جهـاد علـمي حضرت معصومه (س)

جهاد علمي حضرت معصومه(س) ؛دفاع مستند و مستدل از ولايت و امامت است . اين نقش مهم ايشان باعث شده بود تا 40 سال قبل از ميلاد مبارکش جد بزرگوارش حضرت امام صادق(ع) انتظار او را مي‌کشيد.

اسامي و القاب حضرت معصومه (س)

دختر بزرگوار امام موسي بن جعفر عليه السلام ، همنام حضرت زهراست و فاطمه ناميده شده است. حضرت معصومه عليهاالسلام نيز چون فاطمه زهرا عليهاالسلام داراي مقام شفاعت است و احتمالاً ناميده شدن وي به فاطمه، بي ارتباط با اين مقام نيست. 

معصوم به معنايي که در مورد پيامبران و امامان به کار مي رود نبوده، امّا ايشان داراي طهارت روح و کمالات معنوي بالايي بودند، بظوريکه به واسطه اين بانوي گرامي، بسياري از شيعيان داخل بهشت مي شوند. امام صادق عليه السلام در اين باره مي فرمايد: «آگاه باشيد بهشت هشت در دارد که سه تا از آن ها به سوي قم باز مي شود. در آنجا بانويي دفن خواهد شد که از فرزندان من، و نامش فاطمه دختر موسي عليه السلام است. به شفاعت او همه شيعيان داخل بهشت مي شوند».

حضرت فاطمه معصومه عليهاالسلام ، هموراه غرق در عبادت بود. ايشان از آلودگي به گناهان و زشتي ها پيراسته بود، عصمت مادرش زهرا عليهاالسلام در او تجلي يافته بود. براساس پاره اي از روايات، لقب معصومه از سوي امام رضا عليه السلام به اين بانو داده شد.

کريمه اهل بيت

از حضرت معصومه عليهاالسلام در زبان دانشمندان و فقهاي شيعه، به کريمه اهل بيت ياد مي شود. از ميان بانوان اهل بيت، اين نام زيبا تنها به فاطمه معصومه عليهاالسلام اختصاص يافته است. براساس رؤياي صادق و صحيح نسب شناس گران قدر مرحوم آيت اللّه مرعشي که با دعا و راز و نياز، تلاش پيگيري را براي يافتن قبر پاک حضرت زهرا عليهاالسلام آغاز کرده بود، امام صادق عليه السلام به ايشان فرمود: «عليک بکريمة اهل البيت؛ بر تو باد به کريمه اهل بيت».

القاب حضرت معصومه عليهاالسلام

براي حضرت معصومه عليهاالسلام سه زيارت نامه ذکر شد که فقط يکي از آنها مشهور است. اسامي و لقب هايي که براي حضرت معصومه عليهاالسلام در دو زيارتنامه غير مشهور آمده، اين چنين است:طاهره (پاکيزه)، حميده(ستوده)، بِرّه (نيکوکار)، رشيده (رشديافته)، تقيه (پرهيزکار)، رضيه (خشنود از خدا)، مرضيه (مورد رضايت خدا)، سيده صديقه (بانوي بسيار راستگو) و سيده رضيه مرضيه (بانوي خشنود از خدا و مورد رضاي او.)

یاد دارم در غروبی سرد سرد،

می گذشت از کوچه ما دوره گرد،

داد می زد: “کهنه قالی می خرم،

دست دوم، جنس عالی می خرم،

کوزه و ظرف سفالی می خرم،

گر نداری، شیشه خالی می خرم"،

اشک در چشمان بابا حلقه بست،

عاقبت آهی کشید، بغض اش شکست،

اول ماه است و نان در سفره نیست،

ای خدا شکرت، ولی این زندگی است؟!!!

سوختم، دیدم که بابا پیر بود،

بدتر از او، خواهرم دلگیر بود،

بوی نان تازه هوش اش برده بود،

اتفاقا مادرم هم، روزه بود،

صورت اش دیدم که لک برداشته،

دست خوش رنگ اش، ترک برداشته،

باز هم بانگ درشت پیرمرد،

پرده اندیشه ام را پاره کرد…،

“دوره گردم، کهنه قالی می خرم،

دست دوم، جنس عالی می خرم،

کوزه و ظرف سفالی می خرم،

گر نداری، شیشه خالی می خرم،

خواهرم بی روسری بیرون دوید،

گفت: “آقا، سفره خالی می خرید؟!!”

زنده یاد، قیصر امین پور

خود را به خدا بسپار، وقتی که دلت تنگ است

وقتی که صداقتها ، آلوده به صد رنگ است

خود را به خدا بسپار، چون اوست که بی رنگ است

چون وادی عشق است او، چون دور ز نیرنگ است

خود را به خدا بسپار ، آن لحظه که تنهایی

آن لحظه که دل دارد از تو، طلب یاری

خود را به خدا بسپار ، همراه سراسر اوست

دیگر تو چه میخواهی بهر طلبت از دوست!؟

خود را به خدا بسپار، آن لحظه که گریانی

آن لحظه که از غمها ، بی تابی و حیرانی

خود را به خدا بسپار، چون اوست نوازشگر

چون ناز تو میخواهد ، او را ز درون بنگر

خود را به خدا بسپار ،وهیچ…

جایگاه حضرت معصومه سلام الله علیها

لقب «معصومه» را امام رضا علیه السلام به خواهز ر خود عطا فرمود: آن حضرت در روایتى فرمود:

«مَنْ زَارَ الْمَعصُومَةَ بِقُمْ كَمَنْ زَارَنى»(1) ؛ «هر كس معصومه را در قم زیارت كند، مانند كسى است كه مرا زیارت كرده است.»

این لقب، كه از سوى امام معصوم به این بانوى بزرگوار داده شده، گویاى جایگاه والاى ایشان است.

امام رضا علیه السلام در روایتى دیگر مى‌فرماید:

هر كس نتواند به زیارت من بیاید، برادرم را در رى یا خواهرم را در «قم» زیارت كند كه ثواب زیارت مرا در مى‌یابد.(2)

دیگر حضرت معصومه سلام الله علیها «كریمه اهل بیت» است. این لقب نیز بر اساس رؤیاى صادقانه یكى از بزرگان، از سوى اهل‌بیت به این بانوى گرانقدر داده شده است. ماجراى این رؤیاى صادقانه بدین شرح است :

مرحوم آیة اللّه سیّدمحمود مرعشى نجفى، پدر بزرگوار آیة اللّه سید شهاب الدین مرعشى (ره) بسیار علاقه‌مند بود كه محل قبر شریف حضرت صدّیقه طاهره سلام الله علیها را به دست آورد. ختم مجرّبى انتخاب كرد و چهل شب به آن پرداخت. شب چهلم پس از به پایان رساندن ختم و توسّل بسیار، استراحت كرد. در عالم رؤیا به محضر مقدّس حضرت باقر علیه السلام و یا امام صادق علیه السلام مشرّف شد.

امام به ایشان فرمودند:

«عَلَیْكَ بِكَرِیمَةِ اَهْل ِ الْبَْیت ِ»؛ یعنى به دامان كریمه اهل بیت چنگ بزن.

ایشان به گمان این كه منظور امام علیه السلام حضرت زهرا سلام الله علیها است، عرض كرد: «قربانت گردم، من این ختم قرآن را براى دانستن محل دقیق قبر شریف آن حضرت گرفتم تا بهتر به زیارتش مشرّف شوم.» امام فرمود: «منظور من، قبر شریف حضرت معصومه در قم است.» سپس افزود:«به دلیل مصالحى، خداوند مى‌خواهد محل قبر شریف حضرت زهرا سلام الله علیها پنهان بماند؛ از این رو قبر حضرت معصومه سلام الله علیها را تجلّى‌گاه قبر شریف حضرت زهرا سلام الله علیهاقرار داده است. اگر قرار بود قبر آن حضرت ظاهر باشد و جلال و جبروتى براى آن مقدّر بود، خداوند همان جلال و جبروت را به قبر مطهّر حضرت معصومه سلام الله علیها داده است.» مرحوم مرعشى نجفى هنگامى كه از خواب برخاست، تصمیم گرفت رخت سفر بربندد و به قصد زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها رهسپار ایران شود. وى بى‌درنگ آماده سفر شد و همراه خانواده‌اش نجف اشرف را به قصد زیارت كریمه اهل‌بیت ترك كرد.(3)

پی‌نوشت‌ها:

1- ناسخ التواریخ، ج 3، ص 68، به نقل از كریمه اهل‌بیت، ص 32.

2- زبدة التصانیف، ج 6، ص 159، به نقل از كریمه اهل بیت، ص 3.

3-کریمه اهل‌بیت، ص 43.

از برکات حضرت معصومه(سلام الله علیها)

برکات حضرت معصومه(سلام الله علیها) بسیار است و فیوضات ایشان و انوار درخشانی که از مزار و مرقد مبارک حضرت به قم و ایران و بلکه جهان معنویت می تابد، فوق العاده زیاد است. همین که در طی بیش از دوازده قرن، حوزه علمیه مبارکی در جوار مرقد مبارک حضرت ایجاد شده و این حوزه در نشر و تبلیغ معارف شریعت توفیق فراوان داشته است برکتی بس بزرگ است که منشأ و مصدر آن حضرت معصومه(علیها سلام الله) بوده است. حرم اهل البیت(علیهم السلام) نامیده شدن قم نیز خود فضیلتی بسیار بزرگ است. پرورش بزرگانی چون امام خمینی در این شهر مقدس نیز در واقع از برکات حضرت معصومه(علیها السلام) است. البته کرامات هم در این باره فراوان است[۱] و کرامت در ذیل برکت تعریف می شود، ولی در ادامه چند مورد از برکات این بانوی بزرگوار به صورت مصداقی بیان می گردد:

سید هاشم حداد

مرحوم سید هاشم حداد که وی را وصی واقعی مرحوم علامه سید علی آقا قاضی طباطبایی می دانند، پیرامون برکات حضرت معصومه نسبت به قم فرموده است: «قبر مطهّر بي‌بي… فضای قم‌ و اطراف‌ قم‌ را باز و گسترده‌ و سبك‌ و نورانی نموده‌ است‌، و به ­واسطۀ بركات‌ آن حضرت‌ است‌ كه‌ گويا خستگي‌ از زمين‌ قم‌ و از خاك‌ قم‌ برداشته‌ شده‌ است.»[۲]

مرحوم ملاصدرا

مکتب فلسفی ملاصدرا که می توان آن را دقیق ترین دریافت عقلی و معرفتی از آموزه های معقول و منقول کامل ترین دین الهی دانست، از جهاتی در قم تکوین و در معنای دقیق تر، تکامل یافته است. ملاصدرایی که برای حل مشکلات فلسفی و معرفتی اش پیاده مسیر تقریبا سی کیلومتری کهک به قم را طی می کرد و به برکت حضرت معصومه(علیها السلام) به اقالیم نوین معرفتی راه پیدا می کرد و معضلات و مشکلات علمی اش حل می شد.[۳]

علامۀ طباطبایی

علامۀ طباطبایی صاحب تفسیر نفیس و بی نظیر «المیزان» و آثار نگارشی بسیار دیگر، از موفق ترین عالمان معاصر در عرصۀ تالیف آثار علمی بوده است. وی با اینکه در نجف و تبریز نیز کتاب‌ها و رساله های ارزنده نوشته است، اما عیار علمی کتب مشهور خود را از عنایت و برکت حضرت معصومه(سلام الله علیها) می داند.[۴]

ـــــــــــ

پي نوشت:

[۱] . درباره کرامات حضرت معصومه(علیها السلام) آثار بسیاری نوشته شده است از جمله: کرامات معصومیه(س) از شیخ علی اکبر مهدی پور و پرتوی از روی دوست(کرامات حضرت فاطمه معصومه(س) در کلام علمای دین) از شیخ اسماعیل کرمانشاهی.

[۲] . روح مجرد، سید محمدحسین تهرانی، ص۲۸۵. این یعنی اینکه راه رشد علمی و تهذیب در قم نسبت به خیلی شهرهای دیگر به صورت بهتر و ساده تری امکان پذیر است. امام خمینی هم روزگاری می فرمود: «قم بدکی نیست از برای محصل/سنگگ نرم و کباب اگر بگذارد. خدا رحمت کند مرحوم تشکری گیلانی شبیه این را البته در فضایی دیگر برای تهران می گفت.

[۳] . آفات پژوهش، محمدعلی نجفی، ص۱۸۲ و گلشن ابرار، جلد اول، ویرایش دوم، ص۳۲۳. همچنین بنگرید به: پیام های مقام معظم رهبری به کنگره بزرگداشت ملاصدرا، از جمله پیام اول خرداد ۱۳۷۸.

[۴] . ز مهر افروخته، سید علی تهرانی، چاپ ۵، ص۲۳۳.