استاد جوادی آملی:

چگونه پس از توبه دوباره آلوده نشويم؟

جواب :

 با مراقبت از خود. رقيب از «رقبه»، به معني گردن گرفته شده است. به ممتحن امتحانات، رقيب مي‏گويند. بايد رقيب خود باشيد و هميشه گردن بكشيد تا ببينيد، چه كسي به سراغ شما آمده است و چه كسي مي‏خواهد به جاي شما بنشيند: شيطان يا فرشته.

 با توجه به اينكه انسان به صورت فطري عبادت را دوست دارد، چرا ما از عبادت خود لذت نمي‏بريم؟

جواب:

 گرايش به خدا فطري است؛ ولي شهوت و غضب هم، به عنوان ابزار كار در نهاد ما وجود دارد. انسان عاقل اين دو را تعديل مي‏كند؛ نه تعطيل؛ ولي انسان جاهل شهوت و غضب را امير فطرت خويش مي‏سازد و به اين ترتيب، فطرت در ميان غرايز دفن مي‏شود و از فطرت مدفون نيز كاري ساخته نيست: ﴿و قَدْ خابَ مَنْ دسّيها﴾.[1]

اگر كسي نفس ملهمه را كه به توحيد گرايش دارد، دفن كند، ديگر اثر آن را نمي‏بيند و از عبادت خود لذت نمي‏برد.

اگر بخواهيم از عبادت لذت ببريم، بايد از مال حرام به شدّت بپرهيزيم. كسي كه جز حلال نمي‏خورد و جز به حلال نمي‏انديشد، حتماً از عبادت لذت مي‏برد. همان طور كه انسانِ گرفتارِ سرماخوردگي و گرفتگي بيني، از بوي خوش لذت نمي‏برد، و چشم ضعيف و كم نور، لذت مشاهده مناظر زيبا را در نمي‏يابد، انسان گنه‏كار نيز از عبادت لذت نمي‏برد. تنها فطرت شفاف و شكوفا، از عبادت لذت مي‏برد.

[1]  ـ سوره شمس، آيه 10.