فرمایشات حضرت علی(ع)
ترسناکترین تنهایی خودپسندی است.

زبان خردمند در پس دل اوست و دل نادان در پس زبان اوست.

دل بی خرد در دهان او، و زبان خردمند در دل اوست.

ارزشِ مرد به اندازه همت اوست.

شجاعت و دلیری مرد باندازه حمیت و ننگی است که از کار زشت دارد.

عفت و پاکدامنی مرد باندازه غیرت اوست.

پیروزی به دوراندیشی است.

قناعت، مالی است که پایان نیابد.

زبان، درنده ای است که اگر بخود واگذار شود می گزد.

بزرگی آفریننده در اندیشه ات، آفریده را در دیده ات خُرد می نمایاند.

دنیا سرایی است که از آن بگذرند، نه خانه ای که در آن به سر برند.

آن که میانه روی گُزید، درویش نگردید.

دوستی ورزیدن نیمی از خرد است.

اندوه خوردن نیمِ کهنسال شدن است.

موجهای بلا را با دعا برانید.

کمیل! دانش به از مال است که دانش تو را پاسبان است و تو مال را نگهبان. مال با هزینه کردن کم آید و دانش با پراکنده شدن بیفزاید.

آدمی در زیر زبان خود پنهان است.

گناه نکردن از درخواست توبه آسانتر است.

مردم دشمن آنند که نمی دانند.

با پاداش دادن به نیکوکار، بدکار را بیازار.

بدی را از سینه دیگری با کندن آن از سینه خود دور کن.

مردم! از خدایی بترسید که اگر گفتید می شنود و اگر در دل نهفتید، می داند.

آن که حساب نفس خود کرد، سود بُرد و آن که از آن غافل ماند، زیان دید.

بدترین توشه برای آن جهان، ستم بر بندگان ا ست.

تندخویی دیوانگی است؛ چرا که تندخو پشیمان می شود و اگر پشیمان نشود دیوانگی او پابرجاست.

اعتماد و دلبستگی به دنیا با آنچه از آن بچشم می بینی نادانی است.

کوتاهی در کار نیک با یقین به پاداش آن زیان است.

اطمینان به هرکس پیش از آزمودن او، کار مردم ناتوان است.

بدانید که از نعمتها فراخی مال است و بهتر از فراخی مال، تندرستی است و بهتر از تندرستی، دل از گناه محفوظ داشتن است.

کار نیک را به جای آرید و چیزی از آن را خرد مشمارید.

پیامهایی در ارتباط با فرمایشات گوهر بار حضرت علی(ع)

ارزش لحظه ه
لحظه ها، از غنی ترین و پُربهاترین سرمایه هایی هستند که تنها برای یکبار آدمی می تواند آن ها را شکار کند، اگر این فرصتها درگذرد و از آن ها استفاده ای نگردد، خسارتِ بی شماری برای آدمی بدنبال دارد، پس عاقلانه آن است که زمان را از دست ندهیم و در نهایت توان، از آن بهره برداری نماییم.

امام علی(ع) در این باره فرموده اند: «فرصت چون ابر گذران است، پس فرصتهای نیک را غنیمت بشمارید».

برترین بی نیازی
آرزوها و امیال آدمی پرده های حجاب غفلتند و آنانکه بیشتر بر آرزوهای محال خود پا می فشرند، بیشتر در دام گرفتاریها، اسیر خواهند شد. انسانهای آرزومند، همیشه احساسِ نیازمندی می کنند و برای رفع این نیاز، به هر سویی سر می کشند امّا غافل از آنکه بی نیازی در ترک نیازمندی هاست و ترک آزمندی، شریف ترین بی نیازی است. همان عبارتِ بلندی که حضرت علی(ع) فرمودند: «شریف ترین بی نیازی، وانهادن آرزوهاست».

دوست و توانایی
داشتن دوستانِ خردمند و راهنما، به آدمی احساسِ قدرت و توانایی می بخشد؛ آنانکه دوستانِ بیشتری دارند کمتر در معرض خطا و خطرند و آنانکه دوستان راستینی دارند بیشتر پشتوانه و توانمندی دارند، پس کسانی که از دوستانِ نیکو محروم مانده اند عجز و ناتوانی شان را به نمایش گذاشته اند. چه آنکه امیرالمؤمنین علی(ع) فرموده اند: «ناتوان ترین مردم کسی است که توان دوست یابی ندارد».

سرمایه سودمند
برای انسان سرمایه ای پُرارج است که بتواند او را به نیکبختی و سعادت رهنمون سازد. سرمایه های مادی هرچند فرح انگیزند اما هیچ ذخیره ای چون عقل و خرد نمی تواند پُربها باشد. زیرا عقل، چراغ دانستن و دانایی است و هرکه بیشتر از خرد بهره گیرد، بیشتر سودمند خواهد شد چه حکیمانه امیرالمؤمنان(ع) بدان اشارت نموده اند که:

«هیچ ثروتی پُرسودتر از خرد نیست».

اهل دنیا
دنیا، محل گذر است و دنیائیان کاروانیان این راه. امّا آنانکه اهل دنیایند بسان غفلت زدگانی هستند که همواره در خواب نوشین دنیایی فرو می غلتند و از عاقبت امور غفلت می ورزند و در این حال آنان به راهی دیگر ره می سپرند؛ امیر کلام و بیان چه زیبا فرموده اند:

«اهل دنیا، مانند کاروانی هستند که ایشان را در حالی که خوابند می برند».

بهره وری از خِرد
خرد، دلیل دانایی و عقل، نشان وقار و وزانت است؛ هرکس از عقل و خرد خویش بهره مند گردد و بر اندوختن و آموختن همت ورزد و به اراده و اختیار راه نوردد؛ دیگر از گفتن و اظهار کردن دست می شوید تا بیشتر بشنود و تحصیل کنند، و چنین است خاصیت و خصوصیت هر عالم عاملی که هرچه بیشتر داند، کمتر نمایاند. از لسان مبارک حضرت علی(ع) نیز نقل است: «چون عقل و خرد به مرتبه کمال رسد، گفتار کم شود».

آموختن برتر از آموزاندن
ادب آموختن و ادب اندوختن زیباترین و عالی ترین فعلی است که انسان را شایسته تکریم و تعظیم می کند و نیز چنین است قدر و منزلت آنکه می آموزاند و تعلیم می دهد امّا متعلم بودن بسی گران تر و پُربهاتر از معلم بودن است چرا که چشمه سار همیشه جاری آموختن آدمی را از سکون و رکود باز می دارد و به حرکت و سیّال شدن در مسیر کشف خود و سرمایه های درونی خویش وادار می کند.

حضرت علی(ع) می فرمایند: «آن که خود را تعلیم دهد و ادب اندوزد، شایسته تر به تعظیم است از آن که دیگری را تعلیم دهد و ادب آموزد».

آخرت مقدّم بر دنی
زندگی پلی است به سوی آخرت و آخرت بازتاب افعال و کردارها و غایت و نهایتی است جاودان برای آدمیان. پس باید در کار آخرت اندیشه کرد و زاد و توشه این سفر را هموار ساخت؛ هرکه بدنبال سامان دادن امور آخرتش باشد، بی گمان دنیایش نیز سامان یافته خواهد بود و چه زیبا بیان نموده است رهبر آزادگان جهان امیرمؤمنان(ع):

«آن که کار آخرت خود درست کند، خدا کار دنیای او را سامان دهد».

دین
دین انسان را از عذاب دوزخ و پشیمانی در جهان آخرت حفظ می کند. علاوه بر این، رعایت مسائل دینی، در دنیا هم، آدمی را از معصیت خداوند و در افتادن به لغزش ها و خطاها نگاه می دارد، هم چنان که او را از خواری دنیا هم حفظ می کند؛ چرا که دین دار نزد مردم هم عزیز و محترم است و اگر در راه دین آزاری به او برسد، در نظرها خوار و بی اعتبار نمی شود. حضرت امیر(ع) می فرمایند: «دین، نگاه دارنده است».

دنیاطلبی
اگر تلاش اقتصادی برای به دست آوردنِ مایحتاج معمول خانواده یا کمک به فقرا و مصرف کردن در راه های خیر باشد، کار پسندیده ای است؛ چرا که در حقیقت، نه طلب دنیا، که کوشش برای به دست آوردن ثواب اُخروی است. امّا کوشش برای به دست آوردن مال دنیا اگر از روی حرص و دلبستگی به دنیا باشد، کار منفی و نکوهیده ای است. صرف تمام اوقات در به دست آوردن مال دنیا، اسباب خواری انسان را در دنیا و آخرت فراهم می کند. حضرت علی(ع) می فرماید: «دنیاخواهی موجب خواری و ذلت است».

دین و دنی
رعایت شئون دینی انسان را نزد خداوند عزیز و گرامی می کند. از آن جا که نفوذ در دل ها به دست اوست، محبوب خدا در نزد بندگان خدا نیز محبوب خواهد بود. به همین سان، گناه، هواپرستی و دنیاخواهی منزلت اجتماعی شخص را پایین می آورد و او را در چشم دیگران کوچک می کند. حضرت امیر(ع) می فرماید: دین [انسان را] ارجمند، و دنیا [او را] خوار و ذلیل می سازد».

دنیا و آخرت
فراموش نکنیم که زندگی دنیا دو روزی بیش نیست و هرکس سرانجام، باید روزی این سرای فانی را به قصد زندگی جاوید اُخروی ترک کند. هرکس اندک بصیرتی داشته باشد، درمی یابد زندگی کوتاه دنیا ارزش این را ندارد که انسان تمام سرمایه خود را صرف آن کند و باید کوشش اساسی خود را در جهت امر آخرت به کار برد و عمر و جوانی را صرف آخرت و زندگی جاوید آن کند. حضرت امیر(ع) می فرماید: «دنیا دمی گذرنده و آخرت روزگاری پاینده است».

علم و حکمت
فطرت آدمی گواهی می دهد که انسان برای خور و خواب آفریده نشده است. برآوردن نیازهای طبیعی لازم است، اما افزون بر خوراک جسم، بی شک، جان آدمی نیز نیازمند خوراک معنوی است. حکمت خوراک معنوی انسان و موجب تعالی و لطافت روح است و جان های تاریک به پرتوِ دانش روشنی می یابند. به ویژه دانش های معنوی که سبب رشد و راه یابی به سعادت ابدی می باشد. امام علی(ع) می فرماید: «دانش یاری گر، و حکمت راه بر است».

عدل و جور
عدل و داد نزد هر روح آزاده دلپذیر، و ستم و بیداد بر جان ها گران و ناخوشایند است. همچنان که مردم عدل و انصاف را می پسندند و نسبت به دادگران رغبت نشان می دهند، از ظلم و ستم متنفّرند و از ستمگران دوری می گزینند. می توان گفت عدل و انصاف پنجره ای به سوی الفت و دوستی با مردم است و ستمگری باعث انزوا و خارج شدن از جادّه سلوک با مردم است. مولای متقیان(ع) می فرمایند: «عدالت دوست داشتنی و ستم نخواستنی است».

دوراندیشی و کاهلی
احتیاط و دوراندیشی انسان را از لغزش ها نگه می دارد و خطاها را کاهش می دهد. این صفت، به خصوص در تصمیم ها و اقدامات مهم لازم است. امّا برخی از کارها زمان مند هستند و طبیعتشان به گونه ای است که اقدام نکردن به موقع و سستی کردن در انجام آنها، موجبِ از دست رفتن فرصت و پشیمانی می شود.

این که کجا باید دوراندیشی پیشه کرد و کجا باید بدون فوت وقت اقدام نمود، چیزی است که به مرور زمان و با کسب تجربه فهمیده می شود. حضرت امام علی(ع) می فرماید:

«حزم و دوراندیشی سرمایه، و سستی و کاهلی تباه کننده مایه است».

حق گزاری
ادای حق مردم عین کرامت و بخشندگی است. هرکس حقوق و وظایفی که نسبت به خداوند دارد به جا آورد، و نیز حقوقی را که بندگان خدا بر گردن او دارند، ادا کند و جانب وفا نگه دارد، کریم است، هرچند بیش از این، کار دیگری نکند. در برخی احادیث آمده است که نهایت کرم و بخشش، ادای حقوق واجب است. مولای متّقیان می فرماید:

«حق گزاری، بخشندگی است».

مهربانی
وقتی بسیاری از مشکلات و تنش های روزمره ای که در محیط خانواده یا محلّ کار یا بین دوستان است ریشه یابی می شود، می بینیم اغلب به امور جزئی و پیش پا افتاده باز می گردد.

بیشتر اوقات اندکی گذشت و نرمخویی و بردباری راه حلّ مناسبی برای پیش گیری از اختلافات و کدورت هاست. مهربانی و محبت جوهره هر دوستی و رابطه سالمی است. قوام همه دوستی ها به محبّت است و با این نوشداروست که خارها گل می شود و دوستی ها پایدار می ماند. حضرت علی(ع) می فرماید: «دوستی، مهربانی و نرمخویی است».

تواضع و تکبّر
هرچند ممکن است در نگاه اوّل پذیرفتنی نباشد اما افراد فروتن، نزد مردم ارجمند و بلندمرتبه اند و مغروران و متکبران پیش خدا و بندگان او خوار و بی مقدارند. فروتنی کلید دوستی و کسب فیض است؛

افتادگی آموز اگر طالب فیضی
هرگز نخورد آب، زمینی که بلند است
خداوند انسان های متواضع را در دیده مردم رفعت می بخش