جامعه سالم در سايه انرژي هاي مثبت دعا

نگاه کارشناسانه به تاثير دعا در ايجاد آرامش و امنيت اجتماعي


پيرزن دست هاي چروك خورده اش را بالاگرفت و براي دختر جوان دعا كرد. سرماي سخت زمستان هنوز در پوست و استخوانش موج مي زد ولي احساس گرمي داشت و با دعاي گرم تر وجودش را زلال تر كرد.
    او براي دختر جوان دعا كرد به همه آرزوهايش برسد تا با عزت و سربلندي روزگار جواني را به پايان برساند. دختر جوان لبخندي زد و ته قلبش احساس روشني كرد. دختر جوان حالابيشتر از قبل احساس اعتماد به نفس مي كرد و با خودش فكر كرد چقدر انرژي مثبت پيدا كرده و با نيرويي عظيم تر مي تواند به ديگران كمك كند.
    دعاي زن پير، دختر جوان را به كار خير اميدوارتر كرد. شايد اگر دختر جوان در قبال كار خيرش هيچ دعايي نيز دريافت نمي كرد شيوه اش را ادامه مي داد ولي دعاي پيرزن نيروي فوق العاده اي به او بخشيد. گويا پاداش بزرگي گرفته بود كه تا هميشه مي توانست آن را سرمايه كارهاي بعدي اش كند.
    
    
    دعاي دسته جمعي، انرژي مثبت براي جامعه
    جامعه اي را در نظر بگيريم كه در آن همه اعضا و افراد براي يكديگر دعا مي كنند. در اين جامعه خيرانديش افراد سعي مي كنند براي كسب رضايت خداوند براي يكديگر دعا كنند و در همين حال از خداوند مي خواهند تا آنها را به موفقيت در كارهايشان برساند. در اين جامعه كه هر عابر پياده اي براي عابري ديگر، هر فروشنده اي براي خريدار، هر كودكي براي سالمند و هر سالمندي براي جوان دعاي خيري مي كنند علاوه بر اين كه نيروي لايزال الهي به كمك افراد اين جامعه مي آيد، افراد اين جامعه با اعتماد به نفس و احساس امنيت و رضايت خاطر بيشتري زندگي كرده و داوطلبانه وارد كارهاي خير مي شوند.
    دعا كردن در حق ديگران نعمت بزرگي است كه خداوند آن را در اختيار انسان ها قرار داده است. حجت الاسلام والمسلمين محمدعلي مطلبي فشاركي، استاد حوزه علميه در اين باره مي گويد: «يكي از نعمت هاي بزرگي كه خداوند در اختيار انسان قرار داده آن است كه به انسان اجازه داده تا او را «بخواند». امام زين العابدين (ع) مي فرمايند: «خداوندا از بزرگترين نعمت هاي تو بر ما، جاري شدن ياد تو بر زبان ما و اجازه دادن ما براي دعا كردن به درگاه تو است. اين نعمت بزرگ ارزش و اهميت فوق العاده اي داشته و در اسلام تاكيد بسياري بر آن شده است.» دعا كردن در جوامع مذهبي بخصوص جوامع مسلمان اهميت اجتماعي فراواني دارد. دكتر مريم يوسفي، جامعه شناس و مدرس دانشگاه در ارتباط با اهميت اجتماعي دعا كردن مي گويد: «دعاي جمعي باعث مي شود تا انرژي هاي مثبت در جامعه رواج پيدا كند و نرخ بسياري از جرائم و جنايات مانند قتل، خودكشي، دزدي، كلاهبرداري و… كاهش پيدا كند. به علاوه رفتارهاي منفي و نامطلوب ديگر نيز چون حسادت و چشم و همچشمي رو به افول بگذارند.»
    دكتر يوسفي معتقد است: «در اين قبيل جوامع چون باور قلبي بر مبناي خداشناسي است افراد بر رفتارهاي خود نظارت بيشتري داشته و در حق ديگران دعاي بيشتري مي كنند در نتيجه رفتار قانع تري پيدا كرده و به موجب آن نرخ طلاق و خودكشي به ميزان 100 درصد كاهش پيدا مي كند و در نتيجه آسيب هاي اجتماعي در جامعه كم مي شود.»
    دعا كردن يك غريزه دروني است و تقريباً در همه اديان وجود دارد. انسان با دعا كردن هم خود را آرام ساخته و هم به ديگران امواج و انرژي مثبت مي فرستد. دكتر علي قائمي، جامعه شناس مذهبي و مدرس دانشگاه در اين باره مي گويد: «همه اديان، مراسم خاصي براي دعا كردن دارند يكي از مذاهبي كه به دعا كردن بسيار اعتقادي خاص دارند مذهب اسلام است. مسلمانان نه تنها دعا كردن در حق خود و خانواده شان را امري پسنديده مي دانند بلكه با طرز فكري وسيع تر براي ديگران نيز دعا مي كنند. از جمله اين دعاهاي دسته جمعي فرازي از دعاهايي است كه در ماه مبارك رمضان مي خوانيم: خداوندا هركس بيمار است را شفا بده، خداوندا هر كس غريب است را به وطنش بازگردان، خداوندا هر فقيري را غني كن. مسلمانان نه تنها با دعا كردن در حق ديگران خلوص نيت پيدا مي كنند بلكه آثار اجتماعي زيادي را بر جامعه باقي خواهند گذاشت. با اين شرايط يك نوع صلح و دوستي در جامعه رواج پيدا خواهد كرد.»
    دكتر قائمي با ديدي وسيع تر در اين رابطه مي گويد: «مسلمانان نه تنها در حق خود، خانواده، آشنايان و دوستانشان دعا مي كنند بلكه با وسعت نظر براي كل افراد حتي دشمنانشان نيز دعا مي كنند تا آنها هدايت شوند. در جنگ احد وقتي دشمنان حضرت محمد (ص) به طرف آن حضرت سنگ پرتاب كردند و دندان ايشان شكسته شد، خداوند ندا داد: «اي محمد اگر تو بخواهي آنان را عذاب مي كنم.» ولي حضرت محمد (ص) فوراً با پائين لباسش خون سر و صورت خود را پاك كرد و فرمود: «پروردگارا آنها را عذاب نكن. آنها اگر بفهمند من پيغمبر تو هستم هرگز اين رفتار را ادامه نخواهند داد.»
    وي همچنين مي گويد: «امام حسين (ع) هنگام شهادت از خداوند خواست تا دشمنان اسلام را هدايت كند و به خداوند گفت: «پروردگارا راضي ام به رضاي تو.»
    
    
    اثرات اجتماعي دعاي دسته جمعي
    همه روزها، روزهاي خدا هستند و همه ايام براي دعا كردن مناسب اند. استجابت دعا ارتباطي با روز، ساعت و ايام ندارد. برخي افراد به اشتباه اعتقاد دارند استجابت دعا زمان و مكان خاصي را مي طلبد و نمي توان براي ديگران در هر ساعتي دعا كرد اما بايد اين نكته را در نظر داشت افراد و بخصوص مسلمانان هميشه به دعا كردن توصيه شده اند زيرا «ياد خداوند دل ها را آرام مي كند.»
    حجت الاسلام والمسلمين مطلبي فشاركي در اين باره مي گويد: «خداوند متعال فرموده است: «هرگاه بندگانم از تو سراغ مرا بگيرند بگو من نزديكم و دعاي دعاكنندگان را آنگاه كه مرا مي خوانند اجابت مي كنم» بنابراين دعا كردن در حق ديگران همواره امري پسنديده است.» دعاهاي دسته جمعي بخصوص در ايامي كه افراد نيروهاي معنوي بيشتري در خود حس مي كنند باعث مي شود انرژي هاي مثبت فراواني در جامعه ساطع شده و افراد بيشتر به خيرانديشي، كمك و محبت كردن به ديگران فكر كرده و در راه آن تلاش بيشتري كنند.
    دكتر يوسفي در اين باره مي گويد: «متاسفانه برخي افراد تنها در ايام مناسبات مذهبي يا در مكان هاي خاص مذهبي مثل زيارتگاه ها اقدام به دعا كردن براي خود و ديگران مي كنند.»
    دكتر علي همت يارزاده، روانشناس نيز معتقد است: «خيلي از جوامع مذهبي با اين كه عمده معيارهاي اخلاقي، مذهبي و بخصوص دعا كردن را راه هموار در رسيدن به معنويت مي دانند اما باز با اين حال عده اي هستند كه اين نكات و قوانين مذهبي را رعايت نكرده و به عبارت دقيق تر تربيت خاص مذهبي ندارند. در اين مواقع افراد بطور عملي با رفتاري خيرخواهانه و بشردوستانه وارد عمل نشده و دعا كردن آنها نيز شكلي سطحي و پيش پا افتاده دارد.
    
    
    اثرات روانشناختي دعاي دسته جمعي
    همه ما تجربه دعا كردن براي ديگري و مشمول دعا شدن ديگران را داريم. همگي از احساس خوشايند دعا باخبريم و اين احساس رضايت ما را به سمت خيرخواهي و نيك انديشي و كمك هرچه بيشتر به ديگران سوق داده است. بنابراين اثرات روانشناختي دعا بر هيچ يك از ما پوشيده نيست. بيشتر ما به خاطر همين اثرات مطلوب دعا است كه تمايل داريم به ديگران كمك رسانيم و خودمان براي ديگران دعا كنيم.
    الهه شفايي، روانشناس در اين باره مي گويد: «دعا باعث آرامش دروني انسان مي شود. آرامشي كه حاصل از احساس تكيه زدن به يك قدرت برتر و نيروي مافوق بشري است. نيرو و حاكمي كه هميشه مراقب و محافظ ما است. بنابراين اگر هنگام دعا كردن، ايمان قلبي خود را بيان كنيم و مطمئن باشيم به آن مي رسيم، حتماً به آن رسيده و به آن دست پيدا مي كنيم. اين نيروي دروني به ما كمك مي كند تا ايمان بيشتري پيدا كرده و انرژي بيشتري در خود احساس كنيم و در نتيجه بيشتر دعا كنيم.»
    هنگامي كه در جريان دعا و معنويات قرار مي گيريم، چه وقتي كه براي خود دعا كرده و چه وقتي كه براي ديگران دعا مي كنيم حالات رواني عجيبي را تجربه مي كنيم. الهه شفايي درباره اين حالات مي گويد: «ما انسان ها بطور غريزي تمايل به دريافت پاداش و تشويق داريم. از طريق اين پاداش است كه همواره از اوان كودكي تا حال كسب لذت كرده و به رفتارهاي مطلوب خود ادامه مي دهيم. وقتي ديگران در حق ما دعا مي كنند احساس اعتماد به نفس و امنيت خاطر بيشتري پيدا مي كنيم و احساس مي كنيم از حمايت اجتماعي بيشتري برخوردار هستيم.»
    احساس امنيت خاطر و حمايت اجتماعي يك نياز اوليه و مهم انسان است. دكتر علي همت يارزاده معتقد است: «آدمي در نخستين ساعات تولدش بيش از هر چيز نيازمند احساس امنيت و محبت از سوي مادرش است. اين احساس غريزي با رشد كودك و افزايش ارتباطات اجتماعي او توسعه يافته و بعدها احساس مي كند بايد اين نياز از سوي ديگر افراد معتمدش نيز تامين شود. بنابراين در اين ميان او براي كسب امنيت و محبت وارد يك سيكل ارتباطي شده و به ديگران محبت كرده و از ديگران محبت دريافت مي كند. هنگام اين ابراز محبت ها با افراد زيادي آشنا و صميمي شده و تا حدودي توان خود افشايي پيدا مي كند. انسان پيوسته نيازمند آن است كه با ديگران ارتباط عميق تر برقرار كرده و بخشي از رازها و درددل هاي خود را با آنان در ميان بگذارد و او به دنبال احساس امنيتي كه پيدا مي كند اين رازها را برملامي كند. حال فرد مقابل علاوه بر حمايت اجتماعي سعي مي كند ديگري را از حمايت هاي معنوي نيز برخوردار سازد و در حق او دعا مي كند. اين دعا كردن گذشته از اهميت ديني و مذهبي، باعث دلگرمي، احساس رضايت مندي و امنيت بيشتر فرد مي شود و او تا مدت ها احساس اعتماد به نفس زيادي خواهد داشت.»
    البته هميشه افراد آشنا و صميمي براي هم دعا نمي كنند. در جوامع مذهبي افراد طوري تربيت مي شوند كه وسعت نظر زيادي داشته و ميزان خيرخواهي شان گسترش بيشتري پيدا كند و براي ديگر آشنايان يا حتي افراد غريبه اي كه احساس مشترك و صميمي با آنها ندارند نيز دعا مي كنند، اثرات دعا كردن گاه مقطعي باقي مي ماند.
    دكتر همت يارزاده در اين باره مي گويد: «وقتي فرد كمك كننده بر اثر دعاي فرد كمك شونده پاداش خوبي دريافت كند به كار و فعاليت خيرخواهانه اش ادامه مي دهد اما اگر اعتقاد مذهبي و ايمان او ضعيف باشد و در پس كمك خيرخواهانه اش نتيجه مادي و اجتماعي زيادي دريافت نكند به كمك ها و خيرخواهي هايش ادامه نمي دهد. البته اين مورد در كشورها و جوامع مذهبي كه در آن دعا كردن و خيرخواهي حرف اول را مي زند كمتر مشهود است. بسته به درجه اعتقاد و ايمان افراد تمايل به دعا كردن و رفتار خيرخواهانه آنان نيز فرق مي كند و در جامعه هاي مذهبي افراد بيشتر از صميم قلب براي ديگران حتي افراد غريبه دعا مي كنند كه باز در اين مورد نيز تربيت مذهبي افراد حرف اول را مي زند